444 m w Małej

 (INF. WŁ.) Tatrzańska Jaskinia Mała, największe jaskiniowe odkrycie, jakiego dokonano w Polsce od ponad 15 lat, odsłania dalsze tajemnice.
   Do ubiegłego roku była to niewielka jaskinia, w której znano tylko kilkanaście metrów korytarzy. Dziś jest to podziemny kolos, w którym zbadano korytarze i studnie o łącznej długości około 1,7 km; daje jej to 14. miejsce na liście najdłuższych jaskiń Polski. Odkrycia dokonane w końcu września powiększyły jej głębokość do 444 m, a to oznacza, że jest już 4. na liście najgłębszych jaskiń Polski i całych Tatr.
   Jaskinia Mała w Mułowej położona jest wysoko w masywie Ciemniaka w Czerwonych Wierchach. Była znana od dawna, ale jedynie jako bardzo niepozorny obiekt (stąd jej nazwa). Prawdzie oblicze zaczęła ukazywać latem ubiegłego roku. Wówczas grotołazom z Sądeckiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego PTTK, kierowanym przez Annę Antkiewicz, udało się znaleźć przejście w głąb podziemi.
   Odkryli tam wielkie studnie i największą w naszym kraju komorę jaskiniową, nazwaną później Salą Fakro. Ma ona 85 m długości, do 40 m szerokości i 90 m wysokości - zmieściłaby się w niej krakowska bazylika Mariacka.
   Latem br., o czym już pisał "Dziennik Polski", grotołazi sądeccy odkryli kolejne wielkie przedłużenie. W tym nowym ciągu studni i korytarzy dotarli wówczas do głębokości około 400 m. Akcję przerwali nad kolejną studnią, bo do jej pokonania zabrakło już liny.
   Grotołazi sądeccy do Jaskini Małej powrócili pod koniec września. W czasie 2 akcji - trwających po 18 godzin - dokonali dalszych interesujących odkryć. - Po pokonaniu 10 m studni, która zatrzymała nas w sierpniu, wędrowaliśmy bardzo krętym meandrem, którego dnem płynie potok - wspomina Anna Antkiewicz. - Wody jest w nim tak dużo, jak w Jaskini Śnieżnej. Zastanawiamy się, czy tej podziemnej rzeki, jednej z dwu największych, jakie znamy w Tatrach, nie nazwać Nilem. Tworzy ona trzy duże kaskady, z których największa ma 7 m wysokości. Im wypadało chyba nadać nazwę Katarakty? Ich pokonanie, ze względu na rozpryskującą się wodę, stanowiło dla nas pewien problem.
   Po dalszych kilkudziesięciu metrach drogę w głąb jaskini zamknął grotołazom duży syfon wodny. - Byliśmy tym bardzo rozczarowani, bo mieliśmy nadzieję, że dojdziemy znacznie głębiej. Jeziorko, w którym się zaczyna, ma 2,5 m szerokości i 3 m długości. Do jego pokonania potrzebni będą nurkowie - informuje Antkiewicz. - Będziemy też szukali obejścia tej przeszkody. Znaleźliśmy już stary, suchy ciąg korytarzy, położony około 30-40 metrów powyżej syfonu. Może tamtędy prowadzi droga w głąb jaskini?
   Zdaniem grotołazów, są to niezwykłe partie, robią bowiem wrażenie utworzonych w... glinie. Główny korytarz prowadzący praktycznie prawie poziomo i prosto, ma szerokość 3 m i wysokość do 5 do 10 m. Na jego końcu jest 20-metrowej głębokości studnia, której dno zawalone jest czarnymi łupkami. - Nazwaliśmy ją Studnią z Węglarką, bo wygląda jakby ktoś tam nasypał węgla - wyjaśnia Antkiewicz. - Koledzy dotarli tam do studni, za którą widać wejście w kolejny korytarz, z którego dochodzi szum wody. Niestety, dojście do niego jest trudne i będzie wymagało skomplikowanej wspinaczki - mówi Antkiewicz.
   Grotołazi sporządzili już pełną dokumentację kartograficzną głównego ciągu jaskini. Po obliczeniu pomiarów okazało się, że syfon wodny leży na głębokości 444 metrów. Dzięki temu Jaskinia Mała znalazła się na 4. miejscu wśród najgłębszych jaskiń Polski i całych Tatr. Nie jest to jeszcze kres możliwości jej pogłębiania, bowiem woda wypływa z niej 340 m niżej - w Lodowym Źródle, wielkim wywierzysku położonym w dnie głównej części Doliny Kościeliskiej.

WOJCIECH W. WIŚNIEWSKI

    W eksploracji jaskini udział wzięli: Anna Antkiewicz, Marek Lorczyk, Czesław Zabrzeński, Paweł Wańczyk, Józef Kołodziej, Wojciech Skoczeń, Piotr Floryan oraz Paweł Rams i Paweł Dutka. Wszyscy z Sądeckiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego PTTK.