|
|
Ogolne Informacje o Rejonie
Wyżyna Krakowsko-Wieluńska tworzy zwężający się ku północy pas o długości 160 km
i średniej szerokości 20 km. Jest on częścią wiekszej jednostki - Wyżyny Śląsko -
Krakowskiej. Administracyjnie Wyżyna położona jest na terenie trzech województw:
Małopolskiego, Śląskiegi i Łódzkiego.
Wyżyna w przeważającej części zbudowana jest z nachylonej płyty górnojurajskich wapieni. Maksymalna miąszość wapieni sięga 400 m. Od zachodu granica Wyżyny jest wyraźna, a stanowi ją próg denudacyjny o wyśokości do 100 m. Na północy i wschodzie wapienie giną łagodnie pod coraz grubszą pokrywą osadów kredowych. Skały na tym terenie wystepują na zboczach dolin lub w postaci ostańców.
Z wielu znalezisk archeologicznych dowiadujemy się, że jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej zamieszkiwał człowiek pierwotny. Pierwsza wzmianka o jaskiniach Wyżyny dotycząca Smoczej Jamy na Wawelu pochodzi z XIII w. i jest w ogóle najstarszą pisaną wzmianką o jaskiniach Polski. W XIX wieku popularną atrakcją stały się jaskinie okolic Ojcowa. Zwiedzało je wtedy wiele znanych osobistości życia politycznego i kulturalnego. Jaskinię Ciemną zwiedzał król Stanislaw August Poniatowski. W tym okresie prowadzono też badania archeologiczne w wielu jaskiniach okolic Krakowa. Od poczatku XX wieku i później do początku lat 50-tych wiele jaskiń zostało odkrytych i spenetrowanych przez poszukiwaczy "szpatu" - krystalicznego kalcytu używanego wówczas przy produkcji szkła. Był on sprzedawany do hut po dość wysokiej cenie. W tym właśnie okresie szata naciekowa wielu jaskiń została doszczętnie zniszczona. Los taki spotkał między innymi niegdyś najładniejszą jaskinię Polski - Olsztyńską. W czasie II Wojny Światowej wiele jaskiń Wyżyny służyło za kryjowki miejscowej ludności i partyzantom. W roku 1951 pojawiła się obszerna praca Kazimierza Kowalskiego opisująca wszystkie znane ówczesnie jaskinie Wyżyny (a w 1954 jej uzupełnienie). W latach następnych teren Wyżyny był polem licznych odkryć. Nowe jaskinie odkrywano podczas szczegółowej penetracji terenu przez grotołazów, ale też i podczas prac w kamieniołomach, karczowania lasu, kopania studni lub innych prac gospodarskich.
Na terenie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej poznano obecnie ok. 1500 jaskiń i schronisk. Wiekszość to obiekty niewielkie o długości do kilku metrów (stąd też problemy z inwentaryzacją; nie wiadomo do końca co uznać za jaskinię). Liczba jaskiń systematycznie rośnie, co może wydawać się dziwne, gdyż teren ten jest gęsto zamieszkały i dokładnie poznany. W latach 1985-99 liczba jaskiń przekraczających 40 m dlugości wzrosła z 81 do 123, a więc aż o 52%. W ostatnich latach odkryto wiele z największych jaskiń jurajskich (łącznie z najdłuższą na tym terenie): Wierną, Szeptonów, Jamę Ani, Błotną,, Ciesenć czy ostatnio Brzozową. W jaskiniach znanych wcześniej odryto nowe partie. Ogólnie w latach 1985-99 długość korytarzy w jaskiniach tego terenu dluższych niż 40 m wzrosła z 10,566 km do 16,176 km czyli aż o 53%. I choć teren Jury jest obecnie głównie poligonem szkoleniowym dla początkujących grotołazów przed wyprawami do dużych i trudnych jaskiń tatrzańskich, to i tu zdarzają się cały czas ciekawe odkrycia.
W zwiazku z ogólną dostępnością tego terenu, tak jak nigdzie indziej w naszym kraju, ostro zarysowuje się problem ochrony jaskiń. Wiekszość z nich leży na terenie zespołu Jurajskich Parkow Krajobrazowych, a część jest objęta ochroną jako pomniki przyrody. Niestety nawet te, które leżż na terenie rezerwatów są systematycznie niszczone. Licznie odwiedzający je ludzie pochodzą z różnych grup, a więc: obozów wędrownych, harcerskich, szkół przetrwania, młodzieżowych oaz, grup niezorganizowanych, wagarowiczów i pijaczków. Wszyscy oni dostają szału na widok dziury w ziemi i gramolą się tam bez opamiętania, często ryzykując życie i zdrowie z braku doświadczenia i sprzętu. Jeśli dodamy do tego rolników, którzy traktują jaskinie jako źródło łatwo dostępnego kamienia lub doskonałe i darmowe śmietniki, obraz który się wyłania jest dramatyczny. Jedyną skuteczną ochroną okazują się drzwi pancerne zainstalowane w otworze. Z drugiej strony niezrzeszeni w klubach jaskiniowych turyści dokonują niejednokronie ciekawych odkryć jak też i stanowią naturalne zaplecze osobowe środowiska grotołazów.
Obszerniejsze informacje na temat jaskiń tego rejonu można znaleźć w doskonałej książce: "Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej"
autorstwa M. Szelerewicza i A. Górnego. Książka ta zawiera pełne opisy jaskiń powyżej 40 m. długości i listę
pozostałych jaskiń według stanu na rok 1985.
Zamieszczona tu lista sporządzona została w dużej mierze na podstawie wspomnianej książki i informatora "Jaskinie Wyżyny".
POWRÓT WYŻEJ:
tutaj możesz wrócić do menu opisów szczegółowych regionów.
POWRÓT NA STRONĘ TYTUŁOWĄ:
tutaj możesz wrócić na stronę tytułową.
Ostatnia zmiana 2014.03.06