Jaskinia Zbójecka w Łagowie

DŁUGOŚĆ:            160 m
DENIWELACJA:        22 m (-17 m, +5 m)
WYSOKOŚĆ OTWORU:    ok. 312 m n.p.m.
POŁOŻENIE OTWORU:   Łagów, gmina Łagów; wąwóz Dule.

PODSUMOWANIE: Jedna z większych jaskiń Gór Świętoktrzyskich. HJeśli chodzi o charakter to jest to jaskinia typowo "jurajska", w rodzaju Piętrowej Szczeliny. Na uwagę zasługuje bardzo sympatyczna okolica w jakiej znajduje się jaskinia.

OPIS JASKINI: Otwór jaskini jest naturalny, trójkątny, ma wysokość 2,7 m, szerokość 3,5 m. Wprowadza do obszernego, poziomego korytarza wstępnego. W jego stropie występują liczne szczeliny krasowe i kominki. Korytarz kończy się z Dużą Salą z ciasnymi rurkami krasowymi w ścianach. Do dalszych partii jaskini prowadzi wąskie przejście w lewej ścianie sali. Kilkumetrowy, niski kanał krasowy łączy Dużą Salę ze studnią o głębokości 5 m. Nad studnią dwoma przejściami w stropie kanału dochodzi się do Sali Naciekowej. Występuje tu bogata, choć miejscami nieco zniszczona szata naciekowa. Dno sali pokrywają bloki skalne. W N części sali znajduje się płytka studzienka wypełniona gruzem. Z części E sali prowadzący w gorę przełaz doprowadza do Małej Sali. Jej kontynuacją jest Kominek Naciekowy, stanowiący najwyższy punkt jaskini (+ 5 m).
W studni na końcu kanału bocznego z Dużej Sali (pod wejściem do Sali Naciekowej) znajduje się wąska szczelina doprowadzająca do Dolnej Komory. Jej dno pokryte jest blokami. Odchodzą od niej liczne, ciasne i krótkie korytarzyki wypełnione na końcach namuliskiem. W kierunku S sala przedłuża się w korytarz krasowy o nazwie Kanion. Początkowo jest obszerny, w końcowej części przechodzi w rurę o średnicy 0,5 m skręcająca gwałtownie na NW i zagłębiająca się w gliniastym namulisku. Cechą charakterystyczną Kanionu jest wyraźnie meandrująca rynna rozwinięta w jego dolnej części.. Przy jej południowym końcu znajduje się niski przełaz doprowadzający do Płaskiej Sali - najniższy punkt jaskini (-17 m).
Jaskinia występuje w wapieniach dewońskich. Stanowi formę krasową rozwiniętą wzdłuż szczelin ciosowych, częściowo krasowo-zawaliskową. Powstanie jej szacuje się na okres pliocenu. Jej dno pokrywa namulisko gliniaste, miejscami gruz i bloki skalne. W namulisku Sali Naciekowej zostały znalezione kości dzika lub świni domowej oraz równowieczna im ceramika pochodząca z XI lub XII wieku.
Szata naciekowa występuje wyłącznie w Sali Naciekowej. Reprezentowana jest przez: polewy naciekowe, draperie z polami ryżowymi, stalaktyty, stalagmity (nawet do 0,5 m wysokości), kolumny naciekowe i cienkie naskorupienia nacieków agrawitacyjnych, zbudowanych głownie ze stwardniałego mleka wapiennego. Niektórzy badacze wspominają o perłach jaskiniowych i heliktytach.

Korytarz Wstępny i Duża Sala są suche, położone w strefie światła pełnego i półmroku, wejście zaś porasta roślinność zielona.. Głębsze partie są ciemne i wilgotne. Mikroklimat jaskini ma charakter statyczny, jej górna część jest statycznie ciepła, natomiast dolna jest statycznie zimna. Warunki termiczno-klimatyczne partii wstępnych są silnie kształtowane przez warunki zewnętrzne. To zróżnicowanie wpływa na charakter występujących w jaskini zbiorowisk faunistycznych.
Fauna Jaskini Zbójeckiej jest różnorodna i należy do najciekawszych zespołów tego typu w Polsce. Jaskinia jest też jedynym stanowiskiem występowania troglobiontów w regionie. Występują tu także troglofile i licznie reprezentowane są troglokseny. Obserwowano tu również szereg gatunków nietoperzy (ok. 10) i kota (!!!) polującego na nie.U wejścia palone są ogniska (ślady, zakopcenie ścian). Na ścianach widoczne są napisy, na dnie - porozrzucane śmieci. Dno korytarza wstępnego jest wysypane gryzem i wyrównane.

HISTORIA POZNANIA: Jest jedną z najdawniej znanych jaskiń świętokrzyskich. Wymieniają ją publikacje geograficzne z końca XIX i początków XX wieku, zazwyczaj bez nazwy lub jako Jaskinię Łagowską. Już jednak Gruszecki w 1878 roku potwierdza tradycję wiążącą ją ze zbójcami. Od okresu międzywojennego jaskinia znana jest szeroko i często odwiedzana, zarówno przez miejscowych, jak i turystów. Opis i pierwszy plan jaskini obejmujący jej dolne partie opublikował w 1954 roku Kowalski. Cały obecnie znany ciąg pustek znalazł się na planie Wołoszyna i Wojcika w 1965 roku i dzięki nim poznaliśmy szereg istotnych danych dotyczących historii poznania jaskini oraz bogactwa jej fauny.
Zinwentaryzowana ostatnio w 1996 roku przez zespół w składzie: Z. Grzela, J. Gubała i A. Kasza.

BIBLIOGRAFIA:

1. Gubała J., Kasza A., Urban J., Wołoszyn B.W.: "Jaskinia Zbójecka w Łagowie" - [W:] Jaskinie Regionu Świętokrzyskiego, Urban J. (red.), PTPNoZ, Warszawa 1996.

POWRÓT WYŻEJ: tutaj możesz wrócić na poprzednią stronę.

POWRÓT NA STRONĘ GŁÓWNĄ: tutaj możesz wrócić na stronę tytułową.

Ostatnia zmiana 2003.07.24