Ukazały się ostatnio dwa nowe tomy tatrzańskiego Inwentarza. Materiał to naprawdę ciekawy, wszak obejmuje on najwieksze, najciekawsze i najbardziej dyskutowane obiekty jaskiniowe Polskich Tatr z Wilką Śnieżną, Śnieżna Studnią, ale i tez Jaskinia Bystrej, czy Kasprową Niżnią na czele.

Powinienem napisać tu jakąś recenzję tych dzieł, ale próba wykonania na podstawie zamieszczonych tam materiałów opisów na niniejszą stronę natchneła mnie do spisania raczej tego, skrótowego siłą rzeczy przewodnika, czy raczej przewodniczka, który możemy zatytułowac roboczo:

PRZEWODNICZEK PO DZIWACH I KURIOZACH TOMÓW WIELCE NOBILNYCH;
RĘCZNIE, NIEMAŁYM TRUDEM ILUMINOWANY RYSUNKAMI I SZKICAMI PRZERÓŻNEMI,
KTÓRYCH SIŁA JEST I DOSTATEK, TO ZNACZY KOPA, ABO I WIĘCEJ,
BO ZLICZYĆ DOKŁADNIE NIEŁATWO.

Zajrzyjmy do środka zatem, do wybranych jaskiń i opisów, bo na przeglądanie szczegółowe czasu trzeba by sporo. Ot choćby Jaskinia Bystra, eeee... hmmm... Jaskinia Bystrej chyba? A może nie jednak? Spróbujmy wyjaśnić. Spójrzmy na stosowną stronę:

Sprawa jasna, ale spójrzmy jeszcze na plan:

Oj chyba w ramach rozstrzygniecia będziemy musieli rzucic monetą, albo sięgnąć do innych źródeł. Jak mówili Tytus Romek i A'tomek nie ważne jak się zwie, byle by smakowało, więc dajmy spokój. Spróbujmy może odczytać plan. Przyjrzyjmy się fragmentowi:

Jak wiedzą zapewne najstarsi Górale dobry zwyczaj każe smarować grubszą linią kuntury korytarzy natomiast nieco cieńszą szczegóły topografii korytarza np. duże wanty. Mamy na to w tym samym Inwentarzu nawet stosowny znak konwencjonalny; 38 - duże bloki:

Sprawa zatem jasna: w miejscach oznaczonych czerwonymi kropkami mamy do czynienia z szerokim korytarzem i z takimi właśnie wantami leżącymi na jego spągu. Zatem spróbujmy sobie wyobrazić hipotetyczny przekrój korytarza w miejscu oznaczonym AB:

Coś jednak tu smierdzi. Zajrzyjmy zatem do wcześniejszych źródeł. Z pomocą staje nam stare, poczciwe "W Podziemiach Tatrzańskich" Stafana Zwolińskiego, Wydawnictwa Geologiczne Warszawa 1961 lub Warszawa 1987. Wygląda to tutaj podobnie, ale jednak inaczej:

Oj nie jest dobrze, AB chyba jednak powinien wyglądać tak:

Ale konia z rzędem dla tego kto powie na podstawie planu z Inwentarza (po lewej) czy to przy czerwonej kropce to wanta czy nie wanta. Dla ułatwienia po prawej plan Zwolińskich:

Wróćmy może do danych liczbowych z nagłówka:

Spróbujmy ułożyć równania:

Długość jaskini = 1480

Długość jaskini = 1200+180 = 1380

Zestawienie obydwu podstawień spowoduje powstanie czegoś takiego:

1480 = 1380

Jest to oczywiście nieprawdziwe. Pytanie brzmi: jaka jest długość jaskini?

Zestawmy zatem kilka innych danych:

Sprawa prosta, różnica wysokości pomiędzy otworami wynosi:

1192-1182=10m

Spójrzmy teraz na plan:

Najlepiej wyraża to internetowa mordka:

:O

Idźmy dalej za ciosem, spójrzmy na lokalizację głównych otworów Bystrej i Dudnicy:

Policzmy zatem jak daleko od siebie znajdują się obie jaskinie. Ostatnia część współrzędnych topograficznych wyrażona jest w metrach. Skorzystajmy więc z wzoru na odległość punktów na płaszczyźnie (program gimnazjum).

odległość = sqrt[ (x₂-x₁)² + (y₂-y₁)²]

Podstawmy zatem:

odległość = sqrt[ (990-970)² + (525-900)²] = sqrt[ 20² + (-375)²] = sqrt[400+140625] = sqrt[141025] = 375,53

Albo na zdrowy rozum, skoro odległość północ - południe na mapie wynosi 357 m a wschód - zachód 20 to cała odległość będzie miała nieco powyżej 375. Czyli odległość między otworami wg Inwentarza wynosi niecałe 400 m. Jak zapewne wiedza wszyscy ci, którym zadażyło się być przy tych otworach odległość obu jaskiń na oko wynosi nie więcej niż oklepany już "rzut beretem" (jak dobrze zakręcic to ze 20 m poleci). Coś tu zatem się nie zgadza. Zajrzyjmy więc jak autorzy ustalili położenie otworów.

Otóż jak dowiadujemy się ze str 8 "Współrzędne topograficzne otworów zosatały ustalone z Wojskowej Mapy Topograficznej 1:50 000 (!) ark. M-34-100-B i M-34-101-A wydanej przez Sztab Generalny WP. (Wykrzyknik przy skali mój).

Spójrzmy zatem jak w dobie GPS, GIS, satelit, dalmierzy laserowych itp ustala się położenie otworów. Oto wzmiankowana mapa:

i jej fragment który nas interesuje:

Punktami zielonym i niebieskim oznaczyłem szacunkowe rzeczywiste położenie otworów jaskiń Bystrej i Dudnicy. Proszę wybaczyc ew niedokładności, ale w tej skali... Za pomoca linijki i kalkulatora odnalazłem też punkt w którym wg Inwentarza lezy Jaskinia Bystrej - to ten czerwony. Oj chyba się tu komuś nieco nieco obsuneło.

A tak przy okazji. Spójrzmy na plan Dudnicy:

mamy oto osobliwość - syfony bez jeziorek na końcu. Spróbujmy wyobrazić sobie jak wyglądaja takie cuda na przekroju:

Wiecie co? Może lepiej zakończmy w tym miejscu, bo jak kadr się odmrozi i ruszy dalej, to będziemy mieli sceny jak z "Tytanika" z Leonardo Di Caprio...

DB